projekty

Tytuł projektu: Odkrywamy historię Franciszkańskich klasztorów na Śląsku
Nr rejestracyjny projektu PL.3.22/3.3.07/13.04088

Opis projektu

Na pograniczu polsko-czeskiego Śląska znajduje się wiele kościołów mających wspólną historię powstania, przemian transformacyjnych i ustrojowych w różnym okresie czasu, które dzięki Opatrzności przetrwały do dnia dzisiejszego.
Mieszkańcy pogranicza, wierni nie mają możliwości zgłębiania tych historii z uwagi na brak publikacji historycznych powszechnie dostępnych. Mało, kto wie, jaka jest historia ruchu franciszkańskiego na ziemiach czeskich i polskich w tym osadzenia się franciszkanów w dwóch przygranicznych klasztorach w Głogówku i w Krnovie. Dzieje kultury Franciszkanów na pograniczu polsko-czeskim sięgają XIII w. kiedy to w utworzonej jednej z trzech na Śląsku kustodii opolskiej znalazły się m.in. klasztory w Głogówku (1264r) i Karniowie (Krnov 1273r).
Od XV wieku losy klasztorów w Głogówku i Krnovie są bardzo podobne. Ciężkie chwile związane z najazdem wojsk husyckich, wygnanie związane z reformacją, wprowadzenie religii luterańskiej to wszystko powodowało, że Franciszkanie byli zmuszani do opuszczenia swoich klasztorów by potem powrócić i odbudowywać na nowo swoje siedziby. Realizując projekt chcemy mieszkańcom pogranicza-czeskiego przedstawić bogatą 750 letnią historię kultury franciszkańskiej, która niewątpliwie przez te lata wywierała duży wpływ na mieszkańców dzisiejszego pogranicza polsko-czeskiego. Wspólnie z partnerem czeskim wydamy album w języku polskim i czeskim ukazujący dziedzictwo kulturowe Franciszkańskich Klasztorów w Głogówku i w Krnovie z bogatą historią osadzania się Franciszkanów na ziemiach dzisiejszego pogranicza polsko-czeskiego. Wydamy także publikację książkową w językach polskim i czeskim zawierającą referaty z organizowanego sympozjum poświęconemu życiu Franciszkanów od początku powstania zakonu ze szczególnym uwzględnieniem osadzenia się ich na ziemiach czeskich i polskich. Partner czeski zapewni udział słuchaczy w zorganizowanym sympozjum.

Cel projektu

Celem projektu jest przybliżenie mieszkańcom historii kultury Franciszkańskiej 750 lecia osadzenia się na terenie pogranicza polsko-czeskiego. Bogata historia wraz z zabytkowymi klasztorami ukazuje piękno i specyficzny klimat stanowiący dziedzictwo kulturowe naszych przodków po obu stronach granicy. Wydane albumy i książki będą okazją do zgłębienia wiedzy historycznej i przyczynią się do zwiększenia zainteresowania klasztorami, co wpłynie na poprawę ruchu turystycznego w tym pielgrzymkowego na pograniczu. Wspólne przygotowywanie wydawnictw, uczestnictwo w sympozjum, wydanie materiałów promocyjnych wspierać będzie współpracę partnerów.

Grupy docelowe projektu

Pierwsza grupa to mieszkańcy pogranicza, których przodkowie przybyli na te tereny, wcześniej zagospodarowywane i rozwijane przez poprzednich mieszkańców. Przywrócenie wiedzy historycznej o dziedzictwie kulturowym pogranicza, współtworzonym przez zakonników ze zgromadzenia św. Franciszka to wspólny mianownik, łączący środowiska po obu stronach granicy.
Druga grupa docelowa to badacze kultury, historycy oraz kulturoznawcy a także historycy sztuki, dla których udostępnienie zasobów archiwalnych zakonu franciszkanów pozwoli na odkrycie na nowo osiągnięć i dziedzictwa pogranicza, współtworzonych przez zakonników, dokumentowanych przez pokolenia.
Trzecia grupa docelowa to uczniowie, którzy zajmują się poznawaniem dziejów, historii materialnej, dziejów społecznych oraz odnajdowaniem prawidłowości rządzących relacjami między pokoleniami. To wartość dodana, dzięki której w lepszy i trwalszy sposób będzie promowane nasze pogranicze oraz jego osiągnięcia cywilizacyjne.

Termin realizacji projektu: styczeń 2014r. – maj 2014r.

Budżet projektu:

• Całkowite wydatki projektu – 7 427,39 Euro
• Dofinansowanie z EFRR – 6 313,28 Euro
• Środki finansowe z budżetu państwa – 742,74 Euro
• Środki własne – 371,37 Euro

Realizacja projektu

Patronat nad uroczystościami objęli

1. Ks. bpa Andrzeja Czaj
2. Marszałek Województwa Opolskiego Pan Andrzej Buła
3. O. Prowincjał Krakowskiej Prowincji Franciszkanów O. Jarosław Zachariasz
4. Patronat nad monografią o Dziejach Franciszkanów w Głogówku objął Rektor Uniwersytetu Jana Pawła II w Krakowie Ksiądz Profesor Władysław Zuziak

Sympozjum swoją obecnością zaszczycili

1. Ks. Bp Paweł Stobrawa wraz z przedstawicielami Kurii Opolskiej
2. O. Piotr Stanisławczyk – Wikariusz Prowincji wraz ze współbraćmi z prowincji
3. Poseł na Sejm RP Pani Janina Okrągły
4. Wicestarosta Powiatu Prudnickiego Józef Skiba wraz z małżonką
5. Przewodniczący Rady Powiatu Prudnickiego Pan Józef Janeczko
6. Burmistrz Gminy Głogówek Pana Andrzej Kałamarz wraz ze współpracownikami i Radnymi z Przewodniczącym Rady Miasta Panem Krzysztofem Barton
7. Przedstawiciele Opolskiego Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego
8. Przewodnicząca Zarządu Gminnego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim Pani Róża Zgorzelska
9. Prezes Banku Spółdzielczego Pani Sybilla Strzała
10. Prezes Firmy Filplast Pan Waldemar Filipowski
11. Prezes OHZ w Głogówku Pan Grzegorz Arian wraz z małżonką
12. Duchowieństwo naszego dekanatu, diecezji, księża spoza naszej diecezji
13. Dyrektorzy Głogóweckich Szkół

Zwieńczeniem realizacji projektu było sympozjum
poświęcone 750 lecia pobytu Franciszkanów w Głogówku.

Dnia 22 maja br odbyła się uroczystość Jubileuszowa 750-lecia przybycia franciszkanów do Głogówka. Zakonnicy osiedlili się w mieście w 1264 roku, a więc jeszcze przed nadaniem grodowi formalnych praw miejskich. Ojcowie radzi ze swego okazałego jubileuszu przygotowali ciekawą wystawę opierającą się za szeroko pojętych zakonnych archiwaliach. Znalazły się tu: stare wydanie Pisma św., szacowne obrazy i przedmioty liturgiczne. Znaczącym elementem jubileuszowym było sympozjum naukowe składające się z 5-ciu ciekawych merytorycznych prelekcji. Zgromadzenie w sali pod obserwatorium astronomicznym goście mieli możliwość zapoznania się z elementami wielowiekowej obecności franciszkanów w naszym mieście.

Pierwszy wykład zatytułowany „Dzieje obecności oo. Franciszkanów w Głogówku od XIII do XIX wieku. Zarys problematyki” wygłosił ks. prof. Józef Wołczański. Skupił się ona na historycznych uwarunkowaniach osiedlania się minorytów i ich trudnych późniejszych dziejach. Szczególny akcent położony został na okresie reformacji a także na wydarzeniach wieku XVIII czyli przejęcia Śląska przez króla pruskiego Fryderyka II Hohenzollerna i jego antykościelnej polityce.

Drugim prelegentem był. Ks. prof. Kazimierz Dola, który skoncentrował się na kwestii „Kasaty klasztoru franciszkanów w Głogówku i sekularyzacji konwentu w 1810 roku”. Mówca nawiązał tu do zasygnalizowanej już we wcześniejszej wypowiedzi trudnej sytuacji klasztorów na Śląsku, która wraz z dekretem królewskim z 1810 roku uległa dalszemu pogorszeniu, doprowadzając w konsekwencji do desperackich kroków opuszczenia klasztoru lub przejścia zakonników pod zarząd duchowieństwa diecezjalnego. Wykładowca pokusił się o plastyczne nakreślenie byru zakonników, ich nagłego wyobcowania z egzystencji klasztornej a także zobrazowania losu opuszczonego lokum sprzedanego za bezcen przez komisję sekularyzacyjną.

„Problem funkcjonowania głogóweckiej kuracji w XIX i XX wieku” przedstawiła mgr Henryka Młynarska, a ściślej z racji wyjazdu służbowego, jej małżonek mgr Stanisław Młynarski. Kwestia tzw. kuracji wiąże się ze zmianami w nazewnictwie narzuconym przez władze pruskie, które pragnęły odciąć się od reali sprzed sekularyzacji,. Kapłan zostaje zastąpiony pojęciem kuratusa, kościół klasztorny – kuratialnym, budynki poklasztorne spełniają nową, świecką funkcję. Są to magazyny wojskowe, mieszkania dla personelu seminarium nauczycielskiego a wreszcie i samo seminarium. Henryka Młynarska dotarła do ciekawych rejestrów personalnych ujmujących nazwiska kuratusów od roku 1810 do 1946. Ten niezwykle cenny materiał zawdzięczamy dokumentom administracyjnym zgromadzonym w dawnej bibliotece prałata Antoniego Borka przy koście św. Bartłomieja.

O. dr hab. Zdzisław Gogola zrelacjonował „Działalność franciszkanów w Głogówku w latach 1945-2012”. Jego materiał dowodowy ukazuje trudny okres życia kościoła katolickiego po 1945 roku. Na Śląsku był to szczególnie trudny czas, zważywszy na konieczność podejmowania przez duchowieństwo wysiłków scalających, integrujących. Autochtoni, nierzadko nie znający polskiego języka literackiego podchodzili z pewną dozą ostrożności do nowego duchowieństwa. Franciszkanie, którzy powrócili po długiej nieobecności do miasta borykali się zatem z wieloma problemami przywrócenia mieszkańcom duszpasterskiej normalności. Prelegent skupia się zatem nie tylko na niezbędnych wysiłkach remontowych, zmierzających do restauracji świątyń a tkaże na katechezie, rekolekcjach, obligatoryjnych posługach sakralnych, działalności charytatywnej, kulturowej słowem przybliża ogrom wysiłków składających się na funkcjonowanie parafii liczącej ok. 7 tysięcy wiernych. Wysiłkiem tym położył kres bp Alfons Nossol. Powierzając dekretem ich funkcję księżom diecezjalnym.

Ostatnim prelegentem okazał się O. dr hab. Marek Fiałkowski, który skoncentrował się na „Apostolstwie franciszkanów w Głogówku po drugiej wojnie światowej”. Punktem wyjścia okazała się tu teza św. Franciszka z Asyżu, nakazującego braciom rozejście się na cały świat, by słowem i czynem dawali o Nim świadectwo i przywiedli wszystkich do poznania Wszechmocnego. Misję tę spełniali franciszkanie miejscowi wiernie, pełniąc przez 46 lat posługę w parafii św. Bartłomieja a także apostolstwo we własnym sanktuarium. Prelegent wyszedł tu od wyjaśnienia pojęcia apostolstwa pojmowanego jako duchowe posłannictwo, by w kładzie problemowo-historycznym omówić spektakularne dokonania zakonników koncentrujące się na wszystkich dziecinach życia wiernych. To szerokie spektrum działania prelegent określił mianem typowego duszpasterstwa zwyczajnego. Ten bardzo przejrzysty wykład poparty materiałem syntetyzująco-wizualnym stanowił swoiste resume problematyki sympozjum.

Bardzo cenną inicjatywą organizatorów sympozjum było przygotowanie wydawnictw okolicznościowych.
Są nimi:

• „Dzieje franciszkanów w Głogówku 1264-2014”
• „750 lat historii. Franciszkanie w Głogówku”
• „Kronika klasztoru oo. Franciszkanów w Głogówku 1945-1975” pod red. O. Zdzisława Gogoli.